1.969 թվականին Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի մերձակա պուրակում դրվեց հայ մեծանուն կոմպոզիտոր Կոմիտասի հուշարձանի կառուցման մասին հուշաքար։

Կոմիտասի արձանի բացումը տեղի է ունեցել 1988 թվականին հունվարի 8-ին նրա անունը կրող կոնսերվատորիայի մերձակա պուրակում^[1]։

Կոմիտասի կերպարը թանկ ու հարազատ մնաց Հարությունյանին իր ողջ ստեղծագործական կյանքի ընթացքում։ Տարբեր տարիներին նա անդրադարձել է Կոմիտասին։ Սա մեծ երգահանին նվիրված Ա. Հարությունյանի վերջին աշխատանքն է:

2.1978 թվականի հունվարի 27-ին Փարիզի հայ համայնքը՝ Էջմիածնի կաթողիկոսարանի Եվրոպայի պատվիրակ Սերովբե արքեպիսկոպոս Մանուկյանի գլխավորությամբ դիմել էր Փարիզի քաղաքապետ Ժակ Շիրակին` հայ երգահան Կոմիտասին և Եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձան ստեղծելու թույլտվության խնդրանքով։ Հուշարձանի կառուցման աշխատանքները երկար տարիներ ձգձգվել են` չնայած որ 1978 թվականի սեպտեմբերի 15-ին արդեն կար նամակի դրական արձագանքը։ 1997 թվականի հունվարի 17-ին, երբ Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Ա-ը գտնվում էր Փարիզում, հուշարձանի կառուցման երկրորդ նամակն է կազմվում։
Հուշարձանի տեղադրման աշխատանքներն սկսվեցին 2001 թվականին, երբ Ֆրանսիան պաշտոնապես ճանաչեց 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը։ Հուշարձանի պաշտոնական բացումը կատարվել է 2003 թվականին։ Բացման արարողությանը ներկա են եղել ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, Ֆրանսիայի նախագահ Ժակ Շիրակը, Ֆրանսիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Էդվարդ Նալբանդյանը, բազմաթիվ ֆրանսահայեր ու ֆրանսիացիներ^[1][2][3]։ 2020 թվականի օգոստոսի 30-ին հուշարձանի վրա վանդալիստների կողմից ավելացվել է:

3.2006 թվականին Հայ Դատի Մոնրեալի կենտրոնական գրասենյակը Քվեբեկի քաղաքապետարանին է նվիրել Կոմիտաս վարդապետի բրոնզաձույլ կիսանդրին, որի բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 2008 թվականի հուլիսի 6-ին։ Կիսանդրու բացման արարողությանը ներկա են գտնվել Քվեբեկի փոխքաղաքապետ Ժակ-Ժոլի Կյոռը, հայ համայնքի և Կանադայում Հայաստանի դեսպանության ներկայացուցիչներ^[1]։ Կիսանդրին տեղադրվել է Քվեբեկի 400-րդ տարեդարձի միջոցառումների շրջանակներում։

4.Հայ մեծ երգահան, երաժշտագետ, վարդապետ Կոմիտասի հուշարձանը տեղադրվել է Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի շրջանակում՝ 2015 թվականի նոյեմբերի 6-ին:

5.կոմիտասի մահարձան, գտնվում է Երևանի Շենգավիթ համայնքում՝ Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում գտնվող նրա գերեզմանի վրա, տեղադրվել է 1955-ին։ Գերեզմանը մահարձանով ընդգրկված է Երևանի Շենգավիթ վարչական շրջանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։

6.Կոմիտաս վարդապետ, հայազգի կոմպոզիտոր, 1869-1935, բուժվել և մահացել է Պոլ Գիրո հիվանդանոցում։ Աքսորվել է 1915 թ. ապրիլի 24-ին երիտթուրքերի կառավարության հրամանով, որը նախերգանքը դարձավ 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանության, որին զոհ գնաց 1,5 մլն հայ»։

7.Սկզբում ֆրանսիական իշխանությունները դեմ են եղել տեքստի նման տարբերակին, սակայն հետագայում քաղաքական հեղինակությունները համարձակվել են ընդունելու ցեղասպանության հղմամբ այս տեքստը։

8.Կոմիտասի կիսանդրի, հայ մեծանուն երգահան Կոմիտասին նվիրված հուշարձան Կանադայի Քվեբեկ քաղաքի «Բանաստեղծների զբոսայգում»` Քվեբեկի Ազգային Ժողովի հարևանությամբ։

9. Հուշարձանի բացման արարողությանը մասնակցել են Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգապետ Գեորգի Պոլտավչենկոն, ՌԴ-ում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Օլեգ Եսայանը, Սանկտ Պետերբուրգում Հայաստանի գլխավոր հյուպատոս Հրայր Կարապետյանը, Երևանի քաղաքապետարանի ներկայացուցչության ղեկավար Արմենակ Կարապետյանը, Երևանի գլխավոր ճարտարապետ Տիգրան Բարսեղյանը, Սանկտ Պետերբուրգի հայ համայնքի ներկայացուցիչներ, պետերբուրգցիներ։

10. Հուշարձանի տեղադրման աշխատանքներն սկսվեցին 2001 թվականին, երբ Ֆրանսիան պաշտոնապես ճանաչեց 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը։ Հուշարձանի պաշտոնական բացումը կատարվել է 2003 թվականին։ Բացման արարողությանը ներկա են եղել ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, Ֆրանսիայի նախագահ Ժակ Շիրակը, Ֆրանսիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Էդվարդ Նալբանդյանը, բազմաթիվ ֆրանսահայեր ու ֆրանսիացիներ։ 2020 թվականի օգոստոսի 30-ին հուշարձանի վրա վանդալիստների կողմից ավելացվել է: